Rəsul bəy Tahirov: öz soyuna sədaqətlə

Qarabağ, Şuşa maarif və mədəniyyət beşiyi kimi tanınıb. Bu yurddan xeyli müəllim, şair və rəssam  çıxıb. Öz ruhu, qəlbi ilə maarif sisteminə bağlı olan şəxslərdən biri də Rəsul bəy Tahirovdur.  

Rəsul bəy Qarabağda, Şuşada tanınmış tahirovlar soyuna mənsubdur. Bu  soy-sopun  ulu  babası  Məhəmmədtahir  bəydir. Məhəmmədtahir  bəy  Güney Azərbaycanın Sərab  vilayətinin  Gərmərud  mahalında  anadan  olmuşdu. Həzrəti Məhəmməd peyğəmbərin saf-sadiq dəstəkçilərindən olan ənsarilərə bağlıdır.

Məmmədtahir  bəyin törəmələri Tahirov soyadını daşıyırlar. 

         Məmmədtahir  bəyin  Məhəmmədbağır  bəy  adlı  oğlu vardı.

Məhəmmədbağır  bəy Məhəmmədtahir  bəy oğlu Sərab  vilayətinin  Gərmərud  mahalında  doğulmuşdu.

Məhəmmədbağır  bəyin  Əliyar  bəy  adlı  oğlu  vardı.

Əliyar  bəy  Məhəmmədbağır  bəy oğlu Sərab  vilayətinin  Gərmərud  mahalında  dünyaya  göz  açmışdı. Mədrəsə  təhsili  almışdı. Cavanlığında  Şuşa  şəhərinə  köçmüşdü. İbrahimxəlil  xan  Sarıcalı-Cavanşirin  sarayında  mirzə  kimi  xidmət  etmişdi.

Əliyar  bəyin  Bəybaba  bəy,  Həsənxan  bəy  adlı  oğulları  vardı.

         Əliyar bəyin ikinci oğlu Həsənxan bəy 1782-ci ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra mədrəsədə oxumuşdu. Savadlı olduğundan dolayı mirzə ünvanı daşıyırdı.

Mirzə Həsənxan bəyin Nəsir bəy, Rəsul bəy, Əsəd bəy adlı oğulları vardı.

         Mirzə Həsənxan bəyin ikinci oğlu Əsəd bəy 1809-cu ildə  Şuşa şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra mədrəsədə oxumuşdu. Savadlı olduğundan dolayı mirzə ünvanı daşıyırdı.

Mirzə Əsəd bəy Cavanşir mahalında naib yanında çalışmışdı. Bir müddət Kəngərli obasında yaşamışdı. Sonra Qapanlı (Çobanqəra) obasına yerləşmişdi.

Mirzə Əsəd bəy Qızxanım xanımla ailə qurmuşdu. Qəhrəman bəy adlı oğlu vardı.

Qəhrəman bəy Mirzə Əsəd bəy oğlu 1846-cı ildə Şuşa qəzasının Cavanşir sahəsinin Kəngərli obasında doğulmuşdu. İbtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra Şuşa şəhərində mədrəsədə oxumuşdu. Özəl təsərrüfatını idarə etməklə güzəran keçirirdi. Müqəddəs Kərbəla torpağını ziyarət etmişdi.

Kərbəlayı Qəhrəman bəy Qönçə xanımla həyat qurmuşdu. Rəsul bəy, Salman bəy adlı oğulları, Nabat xanım adlı qızı vardı.

Rəsul bəy Kərbəlayı Qəhrəman bəy oğlu 8 dekabr 1871-ci ildə Qapanlı kəndində dünyaya gəlmişdi. İbtidai təhsilini əmisindən almışdı. Sonra Şuşa real məktəbini bitirmişdi. Zaqafqaziya (Qori) Müəllimlər Seminariyasına daxil olmuşdu. 1889-cu ildə Seminariyanı tamamlayandan sonra Ləmbəran kənd məktəbinin nəzarətçisi (müdiri) olmuşdu.

Rəsul bəy Tahirov Bakı şəhərində müəllim işləmişdi. Sonra məktəb müdiri (direktoru) vəzifəsində çalışmışdı.

Rəsul bəy Tahirov II Müəllimlər qurultayına nümayəndə seçilmişdi. Məktəb islahatı ilə bağlı əsaslı məsələləri hərtərəfli müzakirə etmək və lazımi təkliflər hazırlayaraq hökumətə təqdim  etmək məqsədi ilə 1919-cu il avqustun 20-də Bakı real məktəbin akt zalında  Azərbaycan  müəllimlərinin II qurultayının təntənəli  açılışı  oldu. Qurultayda Respublikanın bütün bölgələrindən  olan məktəblərin nümayəndələri iştirak  edirdilər. Azərbaycan türk müəllimlərinin  qurultayında iştirak etməkdən ötrü məşhur müsəlman pedaqoqu və ədibi Mirzə Cəlal Yusifzadənin də Şuşadan Bakıya gəldiyi haqqında 22 avqust 1919-cu il  tarixli, 177 №li  "Azərbaycan” qəzetində (rus  dilində-R.S.) məlumat verilmişdir. Qurultayı türk (Azərbaycan-Ə.Ç.) müəllimlər birliyinin sədri Ağa bəy İsrafilbəyov  açaraq, qısa nitqində  məqsəd və vəzifələr haqqında məlumat vermişdi. Qurultayı Parlamentin rəyasət heyəti adından sədrin kiçik müavini S.M.Qənizadə, Bakı şəhər idarəsi adından müəllim Əli Cabbar Orucəliyev, "Musavat” partiyası  parlament fraksiyası adından M.Ə.Rəsulzadə, sosialistlər fraksiyası adından  Ə.C.Pepinov, Xalq Maarif Nazirliyi adından  R.Kaplanov, ”Azərbaycan” qəzeti  redaksiyası adından P.Mürsəlzadə və digər şəxslər salamlayıblar.

Qurultayın avqustun 28-də keçirilmişi 13-cü iclasında Türk Müəllimlər İttifaqının  mərkəzi bürosuna seçkilər keçirilmişdir. Abdulla Şaiq, Əliməmməd Mustafazadə, İdris Axundzadə, Rəsul bəy Tahirov, Ağaəli Qasımov, Mustafa Mahmudov və  Hüseynəli Əliyev mərkəzi büroya üzv, Qurban İbrahimov, Məmmədqulu Hüseynzadə və Müseyib Quliyev isə mərkəzi büroya namizəd  seçilmişdilər. Daha sonra günün aktual məsələləri üzrə müzakirələr aparılaraq bir  sıra qərarlar qəbul edilmişdir. Qəbul edilmiş qərarların birində qeyd edilirdi ki,  şəhadəti (təqdimatı) olmayanlar müəllimliyə qəbul edilməsin. Şəhadəti  olmayanların  müəllimliyə qəbul edilməməsı haqqında qərar, tədrisin səviyyəsinin  yüksəldilməsinə diqqətin artırıldığından xəbər verirdi. Cümhuriyyət dövründə   müəllim və pedaqoqların II qurultayında qəbul edilmiş digər qərarlarda qeyd  edilirdi ki, yoxsul şagirdləri olan məktəblərə pulsuz olaraq kitab və digər tədris  vəsaitlərinin ayrılması  hökumətdən  xahiş  edilsin. Bakıda və Gəncədə, habelə  digər yerlərdə kişi və qadın müəllim kursları və seminariyaları təşkil  edilsin. Məktəblərin  nəzdində  türk (Azərbaycan-Ə.Ç.) kitabxanaları açılsın və oradakı  kitabların sayı artırılsın. İbtidai məktəb müəllimlərinin maaşları orta  məktəb  müəllimlərinin maaşlarına bərabər tutulsun.

Rəsul bəy Tahirov həvəskar aktyor idi. O, müəllim işlədiyi dönəmdə Azərbaycan dramaturgiyasının alovlu təbliğatçılarından birinə çevrilmiş, özü də bir çox rollarda oynamışdı.

Rəsul bəy Tahirov bədii yaradıcılıqla, tərcüməçiliklə də məşğul olmuşdu. L. N. Tolstoyun «Allah haqqı görər, amma tez aşikar etməz», «Qafqaz əsiri» əsərlərini tərcümə edib «Səda» mətbəəsində nəşr etdirmişdi.

         Rəsul bəy Tahirovun Tərlan xanım adlı qızı vardı.

 

Ənvər Çingizoğlu, jurnalist-etnoqraf

12:51